Ekokardiyografi yani EKO, ses dalgaları aracılığıyla kalbin iç yapısıyla fonksiyonlarının incelenmesi ve değerlendirilmesi işlemine verilen isimdir. Kalp ultrasonu olarak adlandırılabilir. İnceleme sırasında ses dalgalarını ileten bir alet (prob) ve görüntüleri kaydeden, ölçüm yapan, ekranı olan bir cihaz kullanılır.
Ekokardiyografi kalbin pompa fonksiyonunu, kalp kapakçıklarının yapısını, büyük damarların yapısını değerlendirmek, kalpteki tümör veya pıhtı gibi oluşumları görebilmek amacıyla yapılır. Transtorasik ekokardiyografi göğüs ön duvarı yüzeyinde jel ve prob aracılığıyla, transözefageal ekokardiyografi ağız ve yemek borusu aracılığıyla bir tüp kullanılarak yapılır.
Ekokardiyografi kalp hastalıklarına girişimsel olmayan yöntemlerle tanı koymak, ön tanıları netleştirmek için kullanılan güvenilir bir yöntemdir.
Ultrason cihazından çıkan ses dalgaları ekranda görüntü oluşturur ve bu şekilde kalp incelenir. Halk arasında "eko çekmek, eko yaptırmak" gibi ifadeler kullanılır. Ekokardiyografi ile kalbin yapısı, işlevleri, kalp kapakçıkları, kalpten çıkan ve kalbe giren büyük damarların kan akımının incelemesi yapılır.
Gövdenin üstü çıplak kalacak şekilde olunmalıdır. Hasta sol tarafına yatırıldıktan sonra göğüs bölgesine üç adet elektrot yapıştırılır. Hastanın bilgileri cihaza kaydedilir. Ekokardiyografi probuna jel sürülerek kalp görüntülenir. İşlem sırasında kalp sesi duyulmaktadır. Ultrasona benzeyen bir yöntemdir.
Tetkik sonunda kardiyoloji doktoru hastayı her konuda bilgilendirmektedir. İşlem için ön hazırlık gerekmemekle birlikte hastanın üstünde rahat kıyafetler olması kendi konforu açısından önemlidir. İşlem sırasında kalbin hem siyah beyaz hem de renkli görüntüleri çekilirken, bu görüntüler videoya da kaydedilmektedir.
Transtorasik Ekokardiyografi raporu, video dökümanıyla birlikte işlemden sonraki 2 saat içinde hasta tarafından alınabilmektedir.
Gerekli görülen kalp görüntüleri doktor tarafından videoya kaydedilir ve resimleri çekilir. İşlem bitiminde doktorunuz bulgular hakkında sizi bilgilendirecektir. İnceleme süresi ortalama 15-20 dakikadır. Ancak hazırlık zamanı ile bu süre 30-60 dakikayı bulmaktadır.
Kalbin yapısal tüm hastalıkların tanısı, (kalp büyümesi, kalp kası hastalıkları, kalp kapak hastalıkları, hipertansif kalp hastalıkları, kalp yetmezlikleri, kalp zarı hastalıkları, kalp içi kitleler, pıhtılar, kalp tümörleri, doğumsal kalp anormallikleri, hatta aort denilen vücuttaki en büyük çaplı damara ait hastalıkların), ekokardiyografi işlemi ile konur. Ayrıca kalple ilgili cerrahi geçiren hastaların da ileriki rutin kontrollerini yapmak için kullanılmaktadır.
Radyasyon içeren bir yöntem olmaması, işlem sırasında herhangi bir ilaç kullanılmaması sayesinde, hamileler ve yeni doğmuş bebekler dahil herkese, hiçbir risk ve acı yaratmadan uygulanabilir.
Ekokardiyografi herkese yapılabilir, oldukça güvenli bir tetkiktir.
Ekokardiyografi asla radyasyon yaymaz, bu nedenle her yaşta hastaya, çocuklara ve hamilelere rahatça uygulanabilen bir tetkiktir.
Ekokardiyografi ölçümü ses çıkarmaz; cihaz sessiz çalışmaktadır.
Ekokardiyografi testi için bir ön hazırlığa gerek bulunmamaktadır. Yalnızca ekokardiyografi için rahat bir kıyafet giymek yeterli olacaktır. Ekokardiyografi yaptıracak hastanın, doktorundan neden ekokardiyografi yapılacağını belirten bir istek kağıdını hastaneye getirmesi gerekmektedir.
Raporun içeriğinde kalbin anatomik yapısı, kalbi saran zarın görünümü, durumu, kalp kapakçıklarının durumu, kalbin kanı vücuda pompalama gücü, kalp kapakçıklarının hareketi, büyük damarların durumuyla ilgili veriler bulunur.
Ekokardiyografi sonuçları, tetkiki isteyen doktora rapor halinde iletilir. Ekokardiyografi raporu kardiyoloji doktoru tarafından incelenir ve değerlendirilir. Raporu değerlendiren kardiyoloji doktoru, hastayla ilgili elde edilen tıbbi bilgileri yazar.
Çocuklarda ekokardiyografi işlemi yetişkinlere yapılanlardan farklı bir işlem değildir. Çocuklara ekokardiyografi, çocukların dikkatini çekecek materyaller bulunan odalarda yapılmaktadır. İşlemde radyasyon ya da acı yoktur. Ancak çocukların üzerinin kolay çıkarılması gerekmektedir bu nedenle de çocuğa rahat kıyafet giydirilmesi gerekir. Ekokardiyografi ekranındaki renklerden endişelenmeye gerek olmamaktadır. Çünkü bu renkler kanın hangi yönde aktığını göstermektedir.
Çocuk ekokardiyografide kalp boşluklarının boyutu ve kalınlığı ölçülür, kalp kapaklarının kanı nasıl pompaladığı ortaya konulur. Kalbin yapısal anormallikleri, kalp çevresinde biriken sıvı olup olmadığı, kalpte kitle olup olmadığı, kalbin hareketi, kapaklarının şekli, kalp kapaklarındaki darlık, kaçaklar tespit edilebilir.
Stres ekokardiyografi kalbi besleyen damarlarda (koroner damarlar) bir tıkanıklık ya da daralma olup olmadığının araştırılmasında, kalp krizi (miyokard enfarktüsü) geçiren hastalarda ilaç dışında bir tedaviye gerek olup olmadığının saptanmasında ve kalp kapak hastalıklarında hastalığın şiddetinin derecelendirilmesinde kullanılır. Çok önemli bilgiler sağlayan, güvenli ve kolay uygulanabilen bir tekniktir.
Test toplamda 1 saat sürmektedir.
Stres ekokardiyografi ilaçla yapılmaktaysa yanaklarda sıcaklık hissi, kızarma, saçlı deride karıncalanma hissi normaldir. Ancak işlem esnasında kol, çene ve göğüste ağrı hissedildiğinde tetkiki yapan doktora haber verilmesi gerekmektedir.
Stres ekokardiyografi, basitçe kalbin “yaratılacak stres” öncesi ve sonrasında ses dalgaları ile incelenmesiyle gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında herhangi bir acı hissedilmez. Kullanılacak stres yöntemi treadmill cihazında efor yaptırma, yani tempolu bir şekilde yürüterek kalp iş yükünü artırmak şeklinde olmaktadır. Stres ekokardiyografi kol damarından verilecek ilaç ile de yapılır.
Stres ekokardiyografi işlemi için bazı ön hazırlıklar gerekmektedir. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Ayrıca hastaların işlemden önceki açlık saatinde kafein içeren besin ve içeceklerden uzak durması, sigara içmemiş olması gerekmektedir. Stres ekokardiyografi tetkikinin hemen arkasından yemek yemekte sakınca bulunmamaktadır.
Stres ekokardiyografi, basitçe kalbin “yaratılacak stres” öncesi ve sonrasında ses dalgaları ile incelenmesiyle gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında herhangi bir acı hissedilmez. Kullanılacak stres yöntemi treadmill cihazında efor yaptırma, yani tempolu bir şekilde yürüterek kalp iş yükünü artırmak şeklinde olmaktadır. Stres ekokardiyografi kol damarından verilecek ilaç ile de yapılır.
Testi yapan kişinin yeteneği, test sonuçlarının doğruluk derecesini etkiler. Bazı kişilerde EKO görüntüleri kişinin yapısından dolayı iyi olmaz (kişi ekojenik değildir) ve yeterli görüntü elde edilemeyebilir. Kalbin bazı kısımları çok iyi görünmeyebilir.